Dokumacılık Sanatı

Var olduğu andan beri dokumacılık sanatı insanla birliktedir. İnsanın bedenini ve etrafını güzelleştirme arzusundan doğan bu sanat oldukça eski ve köklü bir tarihe sahiptir. Hem Anadolu hem de Türk tarihi bakımından dokumacılık sanatının ilk örnekleri oldukça eski dönemlere uzanmaktadır. Anadolu’daki ilk dokuma örneği Frigler'e aittir. Bunun yanında bu vakitlerde Orta Asya’da yaşamını sürdüren Türklere ait en eski örnekler ise o dönemde hayvancılık yapan Türklerin hayvanlarından elde ettikleri yünler ile oluşturdukları dokumalardır. Türk kültüründe ilk olarak hayvan yünlerinden yola çıkılarak yapılan bu dokumalar zaman içerisinde yaşadığı gelişmeler ile farklı maddelerden de üretilmeye başlanmıştır. Kısacası dokumacılık sanatı, Dokuma; eğirme veya başka yollarla iplik haline getirilerek veya elyafı birbirine değişik metotlarla tutturularak bir bütün meydana getirme yoluyla elde edilen her cins kumaş, örgü, döşemelik, halı, kilim türü eşyalar kapsamaktadır.

 

Dokuma kültürü ülkemizde en çok Ege bölgesinde yaygındır. İzmir, Manisa, Denizli, Muğla, Aydın, Afyon, Uşak ve Kütahya ülkemizde hala dokumacılık faaliyetlerinin sürdürüldüğü şehirlerimizdir. 

 

Dokumacılık yapım teknikleri; kullanılan araçlara göre mekikli, kirkitli ve mekiksiz olmak üzere üç aşamada incelenebilmektedir. Şimdi ise bu üç aşamayı detaylı inceleyelim.

 

• Mekikli Dokumalar: İpin mekikle geçirilmesi sonucunda elde edilen düz yüzeyli dokumalardır.

• Mekiksiz Dokumalar: Yün, orlon, söküntü iplerden yapılan dokumalar mekiksiz dokumalardır.

• Kirkitli Dokumalar: Kirkit aletinin kullanılmasıyla dokunan el dokumalarına da “kirkitli dokumalar” denir.

 

Bu tekniğe benzer olarak kullanılan diğer üç teknik ise  düz (bezayağı), gabardin (dimi) ve saten dokumadır.

 

• Düz Dokuma: Benzer kalınlıklarda atkı ve çözgü ipliklerinden oluşur.

• Gabardin Dokuma:  Yün ya da pamuk ile örgü dokuma ile dokunan güçlü ve dayanıklı bir kumaş türüdür

• Saten Dokuma: Mat olmayan parlak bir yapıdadır. Pamuk iplikten dokunan bir kumaş olması ve dokumasının oldukça sık olması, saten kumaşın sağlam ve yumuşak olmasını sağlamaktadır.