Ka'r Makamı

Ka'r makamı, Geleneksel Türk müziğinin öne çıkan ve duygusal bir derinlik sunan makamlarının baş tacıdır. Bununla birlikte Ka’r makamı din dışı Türk musikisinin en büyük beste formudur.

Ka'r makamı, Türk müziğinin klasik döneminde ortaya çıkmış ve zaman içinde önemli bir yer edinmiştir. Ka’r, kelime olarak “iş, güç, sanat ekip biçmek” gibi çeşitli mânâlara gelmektedir. Teknik ve biçimsel yönden Balad ile benzerlik gösterse de Ka’r makamı kendi derin akışının efsunkar ahengi ve Türk Musikisinden aldığı kuvvetiyle balad tarzı müzikten ayrılmakta ve kendini görünür kılmaktadır.

Ka’r makamının bestelenmesi için bilgi, kabiliyet ve tecrübe gerekmektedir. “Ayrıca sanatta olgunluk derecesiyle ileri tekniğe ulaşmış olmayı icap ettirecek güç bir form olmasından dolayı ‘güç iş’ mânasında bu isim kullanılmış olmalıdır.”

Kar güfteleri genellikle 4, 6 veyahut 8 mısralıdır. Bunun dışında kar makamının sahip olduğu güfteler daha uzun da olabilmektedir. Ka’r makamının konuları divan şiiri ile benzerlik göstermekte ve izlekleri genellikle aşk, güzellik, tasvir, övgü üzerine odaklanmaktadır.

Ka’r makamına bir örnek olarak Şîrâz’lı Hâfız’ın gazeli incelenebilir:

Gülbün-i ‘îş mîdemet sâkî-i gül-izâr kû

Bâd-ı bâhâr mîvezed bâde-i hoş-güvâr kû

Her gül-i nev zi-gül-ruhî yâd hemî küned velî

Gûş-i sühan-şinev kucâ dîde-i i’tibâr kû

Meclis-i bezm-i ‘îşrâ gâliye-i meram nîst

Ey dem-i suph-ı hoş-nefes nâfe-i zülf-i yâr kû

Ey şâhed-i kudsî keşed bend-i nikâbet

Ve’y mürg-i behiştî ki dihed dâne vü âbet

Günümüz Türkçesi ile;

Ayş ve işret fidanı yetişiyor, gül yanaklı sakî nerede?

Bahar rüzgârı esiyor, lezzetli şarap nerede?