Kurgan Sanatı

Türk kurgan sanatı, Türk kültürünün köklü tarihinde önemli yer tutan bir sanattır. Bu sanat, genellikle mezar anıtları üzerindeki süslemeleri içerir. Türk kurgan sanatı, kültürümüzün toprağa kazınarak geleceğe miraslar büyüttüğü bir sanatımızdır. Özetlemek gerekirse kurgan sanatı özellikle Orta Asya ve Doğu Avrupa'daki yığma tepe ve höyük şeklinde bulunan mezarlardır.  

​

Türk kültüründe içerlerinde önemli kişilerin naaşının bulunması adına yapılan gömütlerdir. Bu gömütlerin inşaası sırasında Türk ve İslam kültüründeki birçok motif ve mitolojiye başvurulur. Türk inançlarını esas alarak tarihimizde bir gelişim gösteren bu eserlerden birçok örneğe Anadolu’da rastlanabilmektedir.

​

Kurgan odaları genellikle geometrik şekillerden esinlenerek oluşturulmuşlardır. Ulu ve kutlu kişilere (padişahlara, beylere, yabgulara) armağan edilmiş bu mezarların ceset odalarının döşemeleri genellikle ağaç kütükleri ve kalastan yapılır. Kurgan temel olarak taş ve toprak malzemelerinden yığma tepeler şeklinde yapılan höyük şeklinde bir mezar yapısıdır. Bu yapılar, cenazenin gömüldüğü bir alan olarak kullanımlarının dışında anıtsal ve kutsal alanları göstermek amacıyla da kullanılmaktadır. Bunun sebebi ise kurgan dediğimiz gömütlerde Türk halkı, töresi ve devletleri için ehemmiyet taşıyan kimselerin yatmasıdır. Aynı zamanda bu durumla birlikte Türk töresinin önemli zatlarının kültürel değerleri toplumda var olmaya devam edebilmiştir.

 

Bir diğer kurgan türü ise anıt kurganlardır. Anıt kurganlar az evvel bahsi geçen kurgan yapılarının aksine önemli zatlar için yapılmaz. Anıt kurganlar, bir yakınının/ dostunun/ sevdiğinin cenazesi başka bir yerde kalmış veyahut bulunamamış kimseler tarafından bir anı olması amacıyla inşa ettirilir. Diğer kurgan türlerinin içerisinde birer ölü bedeni/ ceset bulunurken anıt kurgan tipinde gömütün içerisinde bir ceset bulunmamaktadır. Ancak bu farklılığa rağmen yine yapılış biçimlerinde benzerlikler vardır. Anıt kurgan tipleri de aynı normal kurgan biçimleri gibi taş ve toprağın yığma hale getirilmesi sonucu oluşturulmaktadır.