Bizlerin sahnede devleşen oyuncular ile bildiğimiz ‘tek kişilik tiyatro’nun asıl atası meddahtır. Meddah sanatı kültürümüzde şimdileri bireysel tiyatro veyahut tek kişilik tiyatro kavramları ile aşina olduğumuz türün atası sayılabilmektedir. Meddahlık geleneğinin atası ise aslında bizlerin ozan ismi ile de bildiği Anadolu'daki hikaye anlatıcılarıdır. Bu anlatıcıların anlattıkları hikayelerden ve bu durumdan esinlenilmesi sonucunda meddahlık oyunu ortaya çıkmıştır. Meddahta oyuncunun tek kişi olması sebebi ile sahnenin tüm dinamikleri bu oyuncuya aittir ve sahneyle alakalı her olguyu şekillendiren kişi yine oyuncudur. Senaryoyu oyuncu yazar, o uygular, o canlandırır ve seyircinin dağılan dikkatini yine o toplar. Bu sebeple aslında meddahlık her yiğidin harcı değildir. Çünkü meddahın sahneden inme, mola verme, dinlenme gibi imkanları bulunmamaktadır.

 

Kubbealtı Lugati'ne göre Arapça medḥ “övmek”ten meddāḥ kökünden türeyerek 1) Çok öven, metheden (kimse), 2)Halka açık yerlerde, saraylarda, konaklarda tekerleme ve şiirlerle başladığı birbirinden güzel hikâyeleri çeşitli şahıs, lehçe, hayvan ve kuş taklitleri yaparak anlatmak sûretiyle dinleyenleri kâh güldüren kâh düşündüren sahne sanatkârı [Bu anlamı Türkçe’de kazanmıştır] manalarına gelmektedir. Buradan da meddahlık geleneğinin taklit ve övgüye dayalı olduğu anlaşılabilmektedir.

 

14. yüzyıldan itibaren meddah sanatı Anadolu'nun çeşitli yerlerinde ve beylerin/padişahların saraylarında rastlanabilir bir hale gelmiştir. Giderek yayılmaya ve gelişmeye başlayan meddah oyunu sonucu Osmanlının sosyal yapısında meddah adı verilen yeni bir zümre tipi ortaya çıkmaya başlamıştır. Başlarda çoğunlukla İstanbul içerisinde bir gelişim gösteren meddahlık geleneği sonradan çevre kentlere oradan da tüm ülkeye yayılmıştır. Bu dönemde meddahlık geleneğinde en önde gelen ve adını sıklıkla duyduğumuz kentlerde İstanbul'dan sonra ilki Bursa olmuştur ve Bursa'da meddahlık geleneği hızlı bir ivme kazanmıştır.

 

Övgücü, metheden kişi manalarına denk gelen meddahlık kendi içerisinde şekillenen kendine özgü biçimlere sahiptir. “Meddahlık” hareketten çok ses taklidi, jest ve mimiklere dayanan bir sanattır. Meddah; kitaptan ve ezberden hikâye anlatan kişiler veya olayları taklitli ve temsilli biçiminde gösteren, yani anlattığı hikâyeyi oynayan kişiler olarak da bilinmektedir.

 

• Meddahlık geleneği icra edilirken kullanılan çok temel üç aksesuar vardır.

• Sandalye: Meddahlar sahne hakimiyetleri süresince çoğunlukla otururlar. Bu sebeple sandalye meddah geleneğinin önemli bir aksesuarıdır.

• Mendil: Mendil kullanımı ile birlikte meddahlar seslerini değiştirebilmekte ve birden fazla karaktere hayat verebilmektedir.

• Sopa: Meddahlar sopaları ile birlikte sahne hakimiyetlerini arttırabilmektedir.